PL/SQL là gì? Tìm hiểu chi tiết về PL/SQL

185 lượt xem

Trong thế giới lập trình cơ sở dữ liệu, PL/SQL chiếm một vị trí quan trọng không thể phủ nhận. Là ngôn ngữ lập trình thủ tục do Oracle phát triển, PL/SQL mang đến một loạt các tính năng mạnh mẽ cho các nhà phát triển để tối ưu hóa và quản lý cơ sở dữ liệu Oracle một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi “PL/SQL là gì?” và đề cập đến những lợi ích mà nó mang lại.

PL/SQL là gì?

PL/SQL là một ngôn ngữ lập trình được phát triển bởi Oracle Corporation để thực hiện các tác vụ liên quan đến cơ sở dữ liệu trong hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu Oracle. PL/SQL là viết tắt của “Procedural Language/Structured Query Language” và cung cấp các tính năng lập trình thủ tục, hàm và giao thức xử lý cơ sở dữ liệu, kết hợp với các lệnh SQL để truy cập và thao tác cơ sở dữ liệu.

PL/SQL là gì ?
PL/SQL là gì ?

Các Tính Năng Của PL/SQL

PL/SQL có các tính năng sau:

  • PL/SQL được tích hợp chặt chẽ với SQL.
  • Nó cung cấp khả năng kiểm tra lỗi rộng rãi.
  • Nó cung cấp nhiều kiểu dữ liệu.
  • Nó cung cấp nhiều cấu trúc lập trình khác nhau.
  • Nó hỗ trợ lập trình có cấu trúc thông qua các hàm và thủ tục.
  • Nó hỗ trợ lập trình hướng đối tượng.
  • Nó hỗ trợ phát triển các ứng dụng web và các trang máy chủ.

Kiến Trúc Của PL/SQL

Trong đó, kiến trúc PL/SQL gồm có ba yếu tố chính đó là khối PL/SQL, công cụ PL/SQL và máy chủ cơ sở dữ liệu. Trong đó mỗi thành phần sẽ có những đặc điểm khác nhau. Cụ thể như sau:

Kiến trúc của PL/SQL
Kiến trúc của PL/SQL

PL/SQL block

  • Cung cấp mã thực tế.
  • Hỗ trợ phân chia mã một cách hợp lý.
  • Hỗ trợ tương tác với máy chủ cơ sở dữ liệu dựa trên các lệnh SQL.
  • Tất cả các đơn vị PL/SQL được coi là PL/SQL Block, cụ thể có các loại đơn vị PL/SQL như chặn ẩn danh, chức năng, thư viện, thủ tục, Package Body, Package Specification, Trigger, Type và Type Body.

PL/SQL Engine

  • PL/SQL Engine là công cụ thực thi các quy trình xử lý mã thực tế.
  • Hỗ trợ phân chia các đơn vị PL/SQL và một phần SQL trong đầu vào.
  • Hỗ trợ xử lý các đơn vị PL/SQL riêng biệt.
  • Gửi SQL đến vị trí tương tác giữa máy chủ và cơ sở dữ liệu.
  • Có thể chạy trên máy chủ dữ liệu và máy chủ ứng dụng.

Database Server

  • Là thành phần chính của đơn vị PL/SQL lưu trữ dữ liệu.
  • Công cụ PL/SQL sử dụng SQL từ các đơn vị PL/SQL để tương tác với máy chủ cơ sở dữ liệu.
  • Bao gồm quy trình thực thi SQL hỗ trợ phân tích các câu lệnh đầu vào.

Sự khác biệt giữa SQL và PL/SQL

SQL

  • SQL là một truy vấn duy nhất được sử dụng để thực hiện các hoạt động DML và DDL.
  • SQL mang tính chất khai báo, xác định những gì cần phải làm, hơn là cách mọi thứ cần được thực hiện.
  • Thực thi như một câu lệnh duy nhất
  • Chủ yếu được sử dụng để thao tác dữ liệu
  • Tương tác với database server.
  • Không thể chứa mã PL/SQL trong đó.

PL/SQL

  • PL/SQL là một khối mã được sử dụng để viết toàn bộ khối chương trình/thủ tục/hàm, v.v…
  • PL/SQL là thủ tục xác định cách thức những việc cần được thực hiện.
  • Thực thi như một khối
  • Chủ yếu được sử dụng để tạo một ứng dụng.
  • Không tương tác với database server.
  • Là một extension của SQL, vì thế có thể chứa SQL bên trong

Các Câu Lệnh PL/SQL Cơ Bản

1.if/then/else

Thực hiện một hành động nếu điều kiện được đưa ra là đúng, hoặc thực hiện một hành động khác nếu điều kiện là sai:

Ví dụ: Kiểm tra giá trị của biến số và in ra thông báo tương ứng

 DECLARE

num INTEGER := 7;

BEGIN

IF num > 10 THEN

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Giá trị của biến số lớn hơn 10’);

ELSE

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Giá trị của biến số nhỏ hơn hoặc bằng 10’);

END IF;

END;

2.Loop

Thực hiện một khối chương trình lặp lại cho đến khi một điều kiện được đáp ứng.

Cú pháp:

 LOOP

— Do something here

EXIT WHEN <Condition>;

END LOOP;

3.Declare

Ví dụ: Khai báo một biến số nguyên trong PL/SQL

 DECLARE

num INTEGER := 10;

BEGIN

NULL;

END;

4.Begin/end

Đánh dấu một khối chương trình PL/SQL.

Ví dụ: In ra thông báo “Hello World!” trong PL/SQL

 BEGIN

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Hello World!’);

END;

5.Case

Xác định hành động sẽ được thực hiện dựa trên giá trị của biến hoặc biểu thức.

Ví dụ: Xác định hành động thực hiện dựa trên giá trị của biến số

 DECLARE

color CHAR(10) := ‘green’;

BEGIN

CASE color

WHEN ‘red’ THEN DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Màu đỏ’);

WHEN ‘green’ THEN DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Màu xanh lá cây’);

WHEN ‘blue’ THEN DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Màu xanh dương’);

ELSE DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Không xác định’);

END CASE;

END;

6.While

Thực hiện một khối chương trình lặp lại cho đến khi một điều kiện không còn đúng.

Ví dụ: In ra các số chẵn từ 2 đến 10 trong PL/SQL

 DECLARE

i INTEGER := 2;

BEGIN

WHILE i <= 10 LOOP

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(i);

i := i + 2;

END LOOP;

END;

7.For

Thực hiện một khối chương trình lặp lại cho một tập hợp các giá trị được chỉ định trước.

Ví dụ: In ra các số lẻ từ 1 đến 9 trong PL/SQL

 DECLARE

i INTEGER;

BEGIN

FOR i IN 1..9 LOOP

IF i MOD 2 <> 0 THEN

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(i);

END IF;

END LOOP;

END;

8.Cursor

Định nghĩa một con trỏ để duyệt và truy xuất dữ liệu từ một tập hợp kết quả được trả về từ một truy vấn SQL.

Ví dụ: Lấy ra danh sách các khách hàng trong PL/SQL sử dụng con trỏ

 DECLARE

CURSOR c1 IS SELECT customer_name FROM customers;

customer_name customers.customer_name%TYPE;

BEGIN

OPEN c1;

LOOP

FETCH c1 INTO customer_name;

EXIT WHEN c1%NOTFOUND;

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(customer_name);

END LOOP;

CLOSE c1;

END;

9.Exception

Xử lý các ngoại lệ và thông báo lỗi trong chương trình.

Ví dụ: Xử lý lỗi trong PL/SQL

 DECLARE

num1 INTEGER := 10;

num2 INTEGER := 0;

result INTEGER;

BEGIN

BEGIN

result := num1 / num2;

EXCEPTION

WHEN ZERO_DIVIDE THEN

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Không thể chia cho số 0’);

END;

END;

10.Return

Trả về giá trị từ một chương trình hoặc hàm.

Ví dụ: Tính tổng của hai số và trả về kết quả trong PL/SQL

DECLARE

FUNCTION add_numbers(num1 INTEGER, num2 INTEGER) RETURN INTEGER IS

sum INTEGER;

BEGIN

sum := num1 + num2;

RETURN sum;

END;

BEGIN

DBMS_OUTPUT.PUT_LINE(‘Tổng của hai số là: ‘ || add_numbers(10, 20));

END;

Ưu Nhược Điểm Của PL/SQL

Ưu điểm của PL/SQL:

  • Tính mạnh mẽ và linh hoạt: PL/SQL đáp ứng tốt các nhu cầu xử lý dữ liệu phức tạp nhờ vào tính năng lập trình thủ tục của mình.
  • Tích hợp sẵn trong Oracle Database: Sự tích hợp này làm cho việc phát triển và triển khai ứng dụng trên PL/SQL trở nên thuận lợi hơn.
  • Tối ưu hóa hiệu suất: PL/SQL cung cấp các công cụ hỗ trợ tăng cường tốc độ và hiệu suất của các câu lệnh SQL trong Oracle Database.
  • Quản lý lỗi và ngoại lệ: Các cơ chế được tích hợp trong PL/SQL giúp dễ dàng hơn trong việc xử lý lỗi và ngoại lệ, làm cho quá trình phát triển và bảo trì ứng dụng trở nên hiệu quả.

Nhược điểm của PL/SQL:

  • Độc quyền Oracle: Là ngôn ngữ đặc thù cho Oracle Database, không thể áp dụng trên các hệ quản trị cơ sở dữ liệu khác.
  • Độ khó: Có thể gặp khó khăn khi học và sử dụng cho người mới hoặc những ai không quen thuộc với Oracle Database.
  • Hạn chế về tính năng lập trình: Thiếu hỗ trợ cho một số tính năng như đa kế thừa, đa hình và kiểu dữ liệu động, có thể gây khó khăn trong phát triển các ứng dụng phức tạp.

Lợi Ích Của Việc Sử Dụng PL/SQL

Sử dụng PL/SQL mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho việc phát triển và quản lý cơ sở dữ liệu Oracle, bao gồm:

  • Tăng Hiệu Suất và Độ Tin Cậy: Các lập trình viên có thể xử lý dữ liệu trực tiếp trong cơ sở dữ liệu, giảm thiểu việc truyền tải dữ liệu qua mạng, từ đó tăng tốc độ thực thi và độ tin cậy của ứng dụng.
  • Bảo Mật Dữ Liệu Cao: PL/SQL cung cấp các tính năng bảo mật mạnh mẽ, giúp bảo vệ dữ liệu khỏi các hành vi truy cập hoặc chỉnh sửa không phép.
  • Quản Lý Cơ Sở Dữ Liệu Hiệu Quả: Cung cấp khả năng thực hiện các tác vụ quản lý cơ sở dữ liệu như tạo bảng, chỉnh sửa, đồng bộ hóa, và sao lưu dữ liệu một cách linh hoạt và tiện lợi.
  • Tích Hợp Mượt Mà với Các Ứng Dụng: Do được tích hợp sâu với Oracle Database, PL/SQL cho phép phát triển các ứng dụng đa nền tảng và tích hợp dễ dàng với các hệ thống khác.
  • Tối Ưu Hóa Tài Nguyên Hệ Thống: Giảm thiểu sử dụng bộ nhớ và không gian ổ đĩa nhờ các cơ chế xử lý dữ liệu hiệu quả, giúp tối ưu hóa nguồn lực hệ thống.
  • Bảo Trì Dễ Dàng: PL/SQL hỗ trợ việc phát triển và bảo trì các thủ tục, hàm một cách thuận tiện, đồng thời cung cấp công cụ để phát hiện và sửa lỗi hiệu quả.
Lợi ích của việc sử dụng PL/SQL
Lợi ích của việc sử dụng PL/SQL

Các Vấn Đề Thường Gặp Trong PL/SQL

Cũng giống như bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào khác, PL/SQL cũng có thể gặp một số vấn đề. Sau đây là một số vấn đề thường gặp trong PL/SQL:

  • Lỗi Cú Pháp: Đây là lỗi thường gặp nhất, xuất hiện khi mã không được viết theo đúng cú pháp của ngôn ngữ, khiến cho trình biên dịch không thể hiểu mã lệnh.
  • Lỗi Thực Thi: Phát sinh trong trường hợp một câu lệnh không thể được thực hiện do nhiều nguyên nhân như dữ liệu không phù hợp, truy vấn sai hoặc các vấn đề về hệ thống.
  • Lỗi Runtime: Xảy ra trong quá trình chương trình đang chạy, có thể do thiếu bộ nhớ, tràn bộ đệm, hoặc các nguyên nhân khác gây ra sự cố trong chương trình.
  • Lỗi Xử Lý Lỗi: Dù PL/SQL có cơ chế để xử lý lỗi, nhưng nếu không áp dụng đúng cách, các lỗi này có thể dẫn đến vấn đề lớn, làm ảnh hưởng đến việc thực thi chương trình.
  • Hiệu Suất Thấp: Khi mã PL/SQL không được tối ưu hóa, chương trình có thể chạy chậm, đặc biệt khi xử lý dữ liệu lớn. Sử dụng thuật toán và cấu trúc dữ liệu hiệu quả có thể giải quyết vấn đề này.
  • Lỗi Cấu Trúc Dữ Liệu: Phát sinh khi cấu trúc dữ liệu được sử dụng không phù hợp hoặc sai lầm, gây ra sự cố trong quá trình xử lý dữ liệu.
  • Lỗi Không Đồng Bộ: Có thể xảy ra khi thực hiện các thao tác cập nhật trên cùng một bảng từ nhiều phiên bản PL/SQL, dẫn đến việc dữ liệu không được cập nhật một cách nhất quán.

PL/SQL Có Khả Năng Tương Thích Ngược Với Các Phiên Bản Cũ Của Oracle Database Không?

PL/SQL có thiết kế để đảm bảo khả năng tương thích ngược cao với các phiên bản cũ của Oracle Database. Điều này có nghĩa là các chương trình PL/SQL được viết cho phiên bản mới của Oracle Database thường có thể chạy trên các phiên bản cũ hơn mà không cần hoặc chỉ cần ít sửa đổi. Oracle cam kết về việc duy trì khả năng tương thích ngược để đảm bảo rằng các ứng dụng có thể được nâng cấp một cách mượt mà khi cơ sở dữ liệu được cập nhật lên phiên bản mới hơn.

Tuy nhiên, mặc dù PL/SQL hỗ trợ tương thích ngược, việc sử dụng một số tính năng mới đặc biệt hoặc cải tiến của ngôn ngữ có thể không được hỗ trợ hoàn toàn trên các phiên bản cũ hơn của Oracle Database. Do đó, khi phát triển các ứng dụng dựa trên PL/SQL với ý định chạy trên nhiều phiên bản Oracle Database, lập trình viên cần lưu ý về phiên bản cụ thể và các tính năng được hỗ trợ tương ứng để đảm bảo tính tương thích và hiệu suất tốt nhất.

Kết Luận

PL/SQL không chỉ là một công cụ lập trình mạnh mẽ mà còn là một phần không thể thiếu trong việc phát triển và quản lý cơ sở dữ liệu Oracle. Với các tính năng vượt trội về tối ưu hóa truy vấn, bảo mật, xử lý lỗi, và tích hợp ứng dụng, PL/SQL chính là chìa khóa giúp các nhà phát triển tạo ra các giải pháp cơ sở dữ liệu hiệu quả và mạnh mẽ.

 

Xem thêm:

Bài viết cùng chủ đề:

Thảo Larskanis

Tốt nghiệp Graduated Windesheim 2020, top Đại học lớn nhất thế giới, tôi mở blog chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm về SQL